Τον ποιητή Σωτήρη Ζυγούρη δεν τον γνώρισα προσωπικά. Συναντηθήκαμε νοερά, ενώ ο ίδιος είχε φύγει από τη ζωή, μέσα από τα ποιήματά του, ειδικότερα μέσα από τη συλλογή του «Τα υστερόγραφα», που είχε εκδοθεί στην Άρτα το 2002, ένα μόλις χρόνο πριν το θάνατό του. Εκεί ανακάλυψα το πάθος του για τη δικαιοσύνη, τον νοητό.... ήλιο της δικαιοσύνης που ο νομπελίστας Ελύτης παρακαλούσε να μη λησμονήσει την Ελλάδα και για τον οποίο ο Σωτήρης Ζυγούρης πίστευε, όπως φαίνεται από την ίδια του την ποίηση ότι είναι χρέος του Ποιητή να τον αναζητά και να αγωνίζεται για την ανατολή του πάνω από τον κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η αδικία και η εκμετάλλευση του απλού ανθρώπου από τους ισχυρούς αυτού του κόσμου. Θα ήθελα, λοιπόν, στο πλαίσιο αυτού του αφιερώματος, να αναφερθώ στα συναισθήματα και τις σκέψεις που μου προκάλεσε η ανάγνωση αυτής της συλλογής που, νομίζω, αποτελεί μια από τις αντιπροσωπευτικότερες της ποίησης του Σωτήρη Ζυγούρη.
Η συλλογή ξεκινά με αφιέρωση «στο ανθρώπινο Γένος». Καλό θα είναι ο αναγνώστης να μην προσπεράσει χωρίς προσοχή το νόημα τούτης της αφιέρωσης, καθώς αναδεικνύει την προσήλωση του Ποιητή σε αυτό που ο ίδιος θεωρεί στόχο όχι μόνο της ποίησής του, αλλά και της ίδιας της ποιητικής δημιουργίας εν γένει. Να υπηρετεί, δηλαδή, το ανθρώπινο γένος εν συνόλω, χωρίς διακρίσεις, με υψηλό αίσθημα δικαίου και αγωνιστική διάθεση.
Το πρώτο ποίημα φέρει τον τίτλο «Οι πληγές». Σε πρώτο πρόσωπο ο ποιητής, με εξομολογητική διάθεση αναφέρεται στη δυστυχία του κόσμου, μ’ άλλα λόγια στις «πληγές» που δημιουργούνται στον ευαίσθητο άνθρωπο από τη διαρκή δυστυχία και τις ταλαιπωρίες του ανθρώπινου γένους. Στη συνέχεια η «απόδραση» μεταφέρει νοερά τον αναγνώστη στον ιδανικό κόσμο όπου κυριαρχούν η αγάπη, η φιλία και η συναδέλφωση των ανθρώπων, σ’ έναν φωτεινό κόσμο στον οποίο συνειδητά επιχειρεί (όπως φαίνεται από την κυριαρχία του α΄ προσώπου) να μας μεταφέρει ο ποιητής. «Η αγάπη», ως τίτλος ορίζει και το περιεχόμενο της επόμενης δημιουργίας όπου αναδεικνύεται για μια ακόμη φορά η αγάπη του ποιητή για το ανθρώπινο γένος.
Με την αναφορά στο «όνομα» που φέρει, ο ποιητής αλληγορικά κάνει λόγο για την ανάγκη σωτηρίας των ανθρώπων από την αδικία και την εκμετάλλευση, κάτι που αποτελεί και χρέος των ποιητών εν γένει, αλλά πρωτίστως του ίδιου, όπως καταδεικνύεται από την εκτεταμένη χρήση α΄ενικού προσώπου.
Στο ποίημα «Ελευθερία» βρίσκουμε μια εξομολογητική διάθεση σχετικά με την ανάγκη για ελευθερία. Η «Ανάγνωση», μέσα από το συμβολικό της περιεχόμενο, αναδεικνύει τον κεντρικό ρόλο της γυναίκας στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες και τη συχνά αθόρυβη λειτουργία τους ιδίως στη συγκρότηση των κοινωνιών. Σε μέρες φωτεινές και ηλιόλουστες, καλοκαιρινές και κυριαρχημένες από ευτυχία και δικανική ευφορία μας μεταφέρουν οι «Ημέρες του Ιουλίου», ενώ η «Εξουσία» μας φέρνει σε πρώτο πλάνο την πραγματική δύναμη των ποιητών, αν πραγματικά αποφασίσουν να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί και να ασκήσουν την εξουσία που θα μπορούσαν να έχουν, όσον αφορά τον τρόπο σκέψης και τις συνήθειες του βίου. H «Διήγηση», στη συνέχεια. Χωρίς κανένα ρήμα, καθηλώνει τον αναγνώστη και τον καθοδηγεί ώστε να προβαίνει τακτικά σε απολογισμό και αναπόληση των έργων του. Μια αυτοκριτική διάθεση παρατηρούμε και στο ποίημα «Οι γερόντισσες» που παραλληλίζονται με αιωνόβια δέντρα.
Οι «Μηχανές» αποτελούν μια αλληγορία για την κατάληξη του ανθρώπινου γένους, αν αφεθεί να κυριαρχηθεί από τις μηχανές, η «Περιπλάνηση» είναι ένα ακόμη νοητό ταξίδι σε καλοκαιρινές μέρες που συμβολίζουν την ευτυχία της νιότης και ο «Οδηγητής» κάνει μια σύντομη, αλλά ουσιαστική αναφορά στη διττή φύση του ανθρώπου που μπορεί να χρησιμοποιήσει τη λογική του τόσο προς όφελός του, όσο και για κακό. Το ζητούμενο μια κοινωνίας με δικαιοσύνη κι ευτυχία απασχολεί τον ποιητή και στα ποιήματα «Ευτυχία» και «Γαλήνη», ενώ στην Εποποιία», κάνει λόγο εμμέσως για το μεγάλο κατόρθωμα του ελληνισμού, μέσα από τους απλούς ανθρώπους, να διατηρεί τον πολιτισμό του και τη γλώσσα του σε μια περίοδο 2000 ετών. Με «ένα τραγούδι» ο Σωτήρης Ζυγούρης θα ήθελε να τραγουδήσει και να αναδείξει, έτσι, τη δύναμη του λαού στον οποίο θα πρέπει να αναφέρεται η Ποίηση.
«Ο έφηβος» σε α΄ πρόσωπο παρουσιάζει την αναγέννηση του ποιητή μέσα από την επαφή του με τη θάλασσα των αναμνήσεων και στη συνέχεια, ξανά σε α΄ πρόσωπο η «διαθήκη» αποτελεί ένα ποιητικό μανιφέστο για το χρέος του ποιητή να προσεγγίζει με την ποίησή του τους ταπεινούς αυτού του κόσμου. Ο «δρόμος» επαναφέρει το σχήμα της διπλής υπόστασης της ανθρώπινης ψυχής που είναι ικανή τόσο για το καλό όσο και για το κακό, ενώ το «όραμα» αποτελεί μια έμμεση αναφορά στο λαό, τους ταπεινούς» που με το δάκρυ και την αδελφοσύνη «σκοτώνουν» τη δυστυχία και αγωνίζονται για μια θέση στον Ήλιο. Στα ποιήματα «Ενυδρείο» και «Επαναφορά» παρουσιάζεται ξανά το όραμα ενός κόσμου όπου κυριαρχεί η δικαιοσύνη που παρομοιάζεται με το φως του Ήλιου. Η «μαρτυρία» αποτελεί έναν απολογισμό του ποιητή και οι «αλήθειες» για μια ακόμα φορά προβάλλουν τα ιδανικά της συναδέλφωσης της αγωνιστικότητας, της συντροφικότητας και της ντομπροσύνης του λαού. Με την «υπόσχεση» ο ποιητής δεσμεύεται να συνεχίσει τον αγώνα του για δικαιοσύνη για όλους και η «αφιέρωση αποτελεί ένα υπόδειγμα αυτοαναφορικού ποιήματος και συνάμα μια δήλωση προθέσεων του ποιητή έναντι του ανθρώπινου γένους.
Οι «φωτογραφίες» παρομοιάζουν την ποίηση με ένα ταξίδι σε δύσκολα πελάγη και το «μεταίχμιο» δηλώνει την πίστη του ποιητή στις δυνάμεις του λαού ειδικά σε δύσκολους καιρούς.
Η συλλογή κλείνει με το ποίημα «τα τραγούδια μου», μια ελεγεία στον πόνο και τη δυστυχία, ένα λυγμό για τους νέους ανθρώπου που έρχονται σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η αδικία και η εκμετάλλευση. Με λίγα λόγια, στα 30 ποιήματα της συλλογής διαλεγόμαστε νοερά με έναν ποιητή πιστό στην ιδέα της δικαιοσύνης που σαν Ήλιος φωτεινός θα πρέπει να κυριαρχήσει για όλους σε έναν κόσμο ειρήνης και συναδέλφωσης, χωρίς εκμετάλλευση, έναν κόσμο για τον οποίο ο Ποιητής θα πρέπει να μοχθήσει χωρίς παράπονο, χωρίς υποχωρήσεις και συμβιβασμούς.
Κ. Α. ΚΩΣΤΑΒΑΣΙΛΗΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Από την Ηχώ της Άρτας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου